Najciekawsze misje kosmiczne ostatnich lat

Najciekawsze misje kosmiczne ostatnich lat

Pierwsze dekady XXI wieku przyniosły prawdziwy rozkwit badań _przestrzeni kosmicznej_. Sukcesy prywatnych firm i rozwój technologii pozwoliły na realizację ambitnych projektów, które jeszcze kilka lat temu wydawały się poza zasięgiem. Niniejszy artykuł przybliża najważniejsze ekspedycje, zarówno załogowe, jak i robotyczne, rzucając światło na osiągnięcia w badaniach Marsa, Księżyca czy dalekich zakątków wszechświata. Dzięki temu czytelnik zyska pełny obraz tego, w jakim kierunku zmierza współczesna eksploracja.

Przełomowe misje załogowe

Debiut SpaceX Crew Dragon w ramach misji Demo-2 w 2020 roku oznaczał przełom w lotach załogowych z terytorium Stanów Zjednoczonych od czasów zakończenia programu Apollo. Lot dwóch astronautów na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) nie tylko potwierdził gotowość technologii prywatnej firmy, ale także otworzył nowy rozdział współpracy publiczno–prywatnej. Statek, wyniesiony przez rakietę Falcon 9, powrócił na Ziemię w bezpiecznym lądowaniu, co stanowiło kolejny dowód na rosnącą niezawodność komercyjnych rozwiązań.

Równolegle do wysiłków Amerykanów, Chiny intensywnie rozwijały program Shenzhou. W maju 2021 roku załoga Shenzhou 12 spędziła w laboratorium Tiangong aż trzy miesiące, testując technologie długotrwałego pobytu w kosmosie. Dynamiczny rozwój chińskiej stacji orbitalnej zapowiada powstanie własnej platformy badawczej, co w przyszłości umożliwi budowę międzynarodowej sieci stacji załogowych.

Eksploracja bezzałogowa Marsa i dalej

W 2021 roku łazik Perseverance wyruszył na powierzchnię Marsa, aby poszukiwać śladów dawnego życia i pobierać próbki dla przyszłych misji powrotnych. Wyposażony w helikopter Ingenuity, pokazał zalety robotycznej mobilności w warunkach bardzo niskiej gęstości atmosfery. Ingenuity dokonał pierwszego historycznego lotu w obcej atmosferze, otwierając drogę dla nowych metod badania planet.

Jednocześnie Europejsko–Rosyjska misja ExoMars z orbiterem Trace Gas Orbiter (TGO) i lądownikiem Schiaparelli, mimo problemów przy lądowaniu, dostarczyła cenne dane o składzie tunelów atmosferycznych i śladowych gazów. TGO zajął się następie monitorowaniem metanu, co jeszcze bardziej pogłębiło rozumienie procesów geologicznych na Czerwonej Planecie.

Teleskopy i obserwacje odległych zakątków wszechświata

Start teleskopu Jamesa Webba w grudniu 2021 roku to wydarzenie o doniosłym znaczeniu dla astronomii. Jego zdolność obserwacji w podczerwieni pozwala zajrzeć w najwcześniejsze etapy formowania się galaktyk. Dzięki temu urządzeniu naukowcy zobaczyli obszary galaktyk istniejących już kilkaset milionów lat po Wielkim Wybuchu, co stanowi bezprecedensowy krok w badaniach kosmologicznych.

Równie istotna jest praca sieci teleskopów naziemnych, takich jak ALMA czy VLT, które za pomocą interferometrii osiągają rozdzielczość zdolną do śledzenia dynamiki pyłu i gazu w obłokach gwiazdotwórczych. Obserwacje te odsłaniają mechanizmy powstawania nowych gwiazd oraz ich planet, przybliżając koncepcję powstania ewentualnych kolonii w odległych systemach.

Wybrane osiągnięcia naukowe

W ciągu kilku ostatnich lat zarejestrowano pierwsze bezpośrednie obrazy cienia otoczonego przez horyzont zdarzeń czarnej dziury w galaktyce M87, dzięki pracom globalnej sieci EHT (Event Horizon Telescope). To potwierdziło przewidywania ogólnej teorii względności w ekstremalnych warunkach grawitacyjnych.

• Zarejestrowanie fal grawitacyjnych przez LIGO i Virgo otworzyło nową dziedzinę „astronomii fal grawitacyjnych”.
• Sonda Parker Solar Probe zbliżyła się do korony Słońca na odległość niespełna 10 milionów kilometrów, dostarczając danych o strukturze i dynamice wiatru słonecznego.
• Masa krytyczna danych z misji Gaia pozwoliła na stworzenie precyzyjnej mapy trójwymiarowego rozkładu gwiazd w Drodze Mlecznej.

Przyszłe wyzwania i perspektywy

Kolejne lata to intensywne przygotowania do programu Artemis, którego celem jest powrót ludzi na Księżyc oraz stworzenie stałej bazy badawczej. Planowana lądowanie Artemis III ma odbyć się już w połowie dekady. Opracowanie technologii produkcji paliwa z zasobów księżycowych (ISRU) może zrewolucjonizować sposób prowadzenia długodystansowych misji w głębokim kosmosie.

Równocześnie zakrojone są prace nad misjami do Jowisza i Saturna, ze skupieniem na księżycach Europa i Enceladus ze względu na potencjalne oceany podpowierzchniowe. Oczekuje się, że w ciągu następnej dekady pojawią się sondy zdolne do poszukiwania życia w najbardziej ekstremalnych warunkach pozaziemskich.